Mieczysław Szydłowski
Inżynier, przedsiębiorca
fot. archiwum rodzinne
„Więcej słońca i powietrza. W suchej, pięknie zalesionej okolicy, 30 minut koleją elektryczną od rogu ul. Marszałkowskiej i Nowogrodzkiej powstaje nowoczesne urządzone miasto ogród Podkowa Leśna” – tak do zakupu działek w Podkowie w końcu lat 20. XX w. zachęcało na łamach „Kuriera Warszawskiego” biuro sprzedaży firmy budowlanej Inż. Szydłowski i S-ka.
Mieczysław Szydłowski, jeden z pierwszych mieszkańców Podkowy, budowniczy kilku pierwszych willi, urodził się 5 maja 1886 r. w Stanisławowie na przedgórzu Karpat (dziś Iwano-Frankiwsk w Ukrainie). Był jednym z trojga dzieci Jana, pracownika c.k. poczty w galicyjskich Podwołczyskach, następnie w Stanisławowie, oraz Marianny z domu Fiedler.
Po ukończeniu gimnazjum w Stanisławowie (1906) Mieczysław studiował na Wydziale Inżynieryjnym Szkoły Politechnicznej we Lwowie. W czasie studiów należał do chóru akademickiego, „ale pierwsze, największe jego młodzieńcze hobby to turystyka” – wspominała córka, Danuta Gruczyńska (1920–2013). Aktywnie działał w Akademickim Klubie Turystycznym, którego współzałożycielem i prezesem był wybitny krajoznawca i propagator turystyki dr Mieczysław Orłowicz. W 1909 r. jako zastępca skarbnika Szydłowski wszedł w skład zarządu AKT. Eksplorował z Klubem Karpaty Wschodnie, odkrywał nowe, nieznane szlaki, uczestniczył w wyprawach w dzikie i odludne pasmo Gorganów. Turystyczne zamiłowania kontynuował w późniejszych latach, m.in. współzakładając w 1926 r. efemeryczny (przetrwał tylko trzy lata) Polski Klub Turystyczny. Wiele lat później górską pasję odziedziczy po dziadku Jerzy Pawłowicz, członek Studenckiego Koła Przewodników Beskidzkich.
W styczniu 1915 r. Mieczysław Szydłowski został wcielony do armii austriackiej. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości zgłosił się do polskiego wojska i do lutego 1920 r. służył jako saper w jednostkach inżynieryjno-budowlanych.
W grudniu 1916 r. poślubił Władysławę z Gródeckich (1889–1962), nauczycielkę ze Stanisławowa. Prawdopodobnie oboje poznali się w miejscowym gnieździe Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, polskiej organizacji powstałej pod zaborami w latach. 60. XIX w., która nie tylko propagowała tężyznę fizyczną i uprawianie sportu, lecz także umacniała świadomość narodową. „To zamiłowanie do sportu rodzice moi zachowali do końca niemal życia. […] W latach 30. byliśmy chyba najbardziej usportowioną rodziną w Podkowie Leśnej. Jeździliśmy w zimie razem na nartach, łyżwach i sankach” – wspominała Kalina Szydłowska Pawłowicz (1924–2011).
W 1920 r. w Wilnie, które polska armia zajęła w kwietniu 1919 r., przyszła na świat ich pierwsza córka, Danuta. Wkrótce potem Szydłowscy przyjechali do Warszawy, krótko mieszkali w Piastowie, a następnie przy ul. Smoczej. Mieczysław Szydłowski założył przedsiębiorstwo budowlane, którego biura mieściły się w reprezentacyjnej kamienicy przy ul. Pięknej 44. Z reklam ukazujących się w ówczesnej prasie wynika, że początkowo firmę pod nazwą Biuro Robót Budowlanych i Przedsiębiorstwo Budowy Sp. z o.o. prowadził z przyjacielem Mieczysławem Dobruckim (Dubrucki odpowiadał za jej filię w Grodnie). Od 1926 r. przy Pięknej spółka funkcjonowała wyłącznie pod szyldem inż. Szydłowskiego. Zakres działalności był szeroki: od udziału w parcelacji terenów, przez prace projektowe, po budowę „pod klucz”.
Już od 1927 r. Biuro Szydłowskiego sprzedawało działki we właśnie zakładanym mieście ogrodzie Podkowa Leśna. Właściciel projektuje dla ówczesnego wiceprezesa Banku Handlowego w Warszawie, Wacława F. Jacobsona, willę „Jedlina” (ul. Wschodnia). Wizerunek „Jedliny”, willi w popularnym ówcześnie stylu dworkowym, zdobi następnie reklamy przedsiębiorstwa. Następną realizacją Szydłowskiego jest willa „Małgosia” (przy ul. Słowiczej), wybudowana dla pilota Antoniego Mroczkowskiego i jego żony Aliny.
Córki wspominają, że idea miast ogrodów fascynowała ich ojca. Jako młody inżynier interesował się podupadłym uzdrowiskiem w Burkucie (miejscowość położona na południowo-wschodnim krańcu II Rzeczypospolitej), u podnóża pasma Czarnohory. W późniejszych latach śledził powstanie osiedli ogrodowych za granicą, m.in. w Niemczech i Francji. „Powstające miasto ogród Podkowa Leśna jest jego oczkiem w głowie” – pisze we wspomnieniach o ojcu Danuta. Dodaje: „Ma niemałą zasługę w powstaniu obiektów sportowych, jak korty tenisowe, tor saneczkowy, boiska sportowe do gry w siatkówkę itd. Jest inicjatorem budowy wodociągów. Wybuch wojny w 1939 r. udaremnia te plany”. Na początku lat 30. Mieczysław angażuje się w prace Towarzystwa Przyjaciół Miasta Ogrodu Podkowa Leśna. To czas, gdy Towarzystwo jest ściśle związane z Zarządem Dóbr, prowadzącym parcelację Podkowy i urządzającym osiedle.
Na kupionej przy ul. Słowiczej róg Krasek dużej działce (5500 m kw.), w bodaj najwyższym punkcie Podkowy, inż. Szydłowski projektuje i buduje niewielką, ale nowoczesną willę „Włada” (od imienia żony) w tzw. stylu międzynarodowym, z płaskim dachem i tarasem wychodzącym na ogród. W lipcu 1929 r. dom jest gotowy. Otoczony ogrodem zaprojektowanym przez inż. Stefana Rogowicza, zwraca uwagę położeniem, sylwetką i wypielęgnowanym otoczeniem. Początkowo traktowany jako letnia siedziba, szybko staje się stałym miejsce zamieszkania rodziny, a ogrodnictwo jedną z wielu pasji Mieczysława Szydłowskiego. Na zboczu pagórka powstaje sad niskopiennych jabłoni. Przede wszystkim jednak, jak wspominała córka Danuta, „ojciec był inżynierem, można powiedzieć, z powołania, entuzjastą postępu i modernizacji w każdej dziedzinie”. Dom przy Słowiczej zapełniają najnowsze zdobycze techniki: radio, kuchnia elektryczna, maszyna do prania w kształcie globusa (przekazana później do Muzeum Techniki), lodówka. W piwnicy powstaje warsztat stolarski. Sportowe wyczyny Danuty i Kaliny dokumentowane są na filmach, gdy ich tata realizuje pasję filmowca amatora.
Przedsiębiorstwu budowy inż. Szydłowskiego nie udaje się przetrwać kilkuletniego kryzysu ekonomicznego początku lat 30. Brakuje nabywców na kupione w kredycie podkowiańskie działki i zainteresowanych postawieniem na nich nowych willi. Firma kończy działalność ok. 1934 r., ale właściciel wychodzi z długów i odnajduje się w nowej dziedzinie – chemii. W Pruszkowie stawia fabryczkę produkującą głównie materiały izolacyjne. Przychodzi II wojna światowa, zakład przejmują w zarząd Niemcy, a następnie, uciekając przed Armią Czerwoną, kradną i wywożą urządzenia i maszyny. Jakimś cudem Szydłowskiemu udaje się odnaleźć transport i je odzyskać. Uruchamia powtórnie produkcję. Ratując się przed nacjonalizacją, przekazuje mienie zakładu INCO-Veritas, tworzącej gospodarcze zaplecze środowiska katolików współpracujących z władzami PRL. „W zamian dziadek dożywotnio pozostaje na stanowisku dyrektora w pruszkowskim zakładzie” – wyjaśnia wnuk, Jerzy Pawłowicz. Wspomina też, że wśród wielu materiałów budowlanych, które Mieczysław Szydłowski wynalazł, był znany preparat izolacyjny Abizol (rodzina przegrała jednak proces o własność tego patentu). Szydłowski był członkiem powstałego na fali odwilży 1956 r. Stowarzyszenia Wynalazców Polskich (rozwiązanego przez władze PRL już w 1960 r.) oraz Naczelnej Organizacji Technicznej.
Zmarł 4 października 1959 r. w Podkowie. Oboje z żoną Władysławą pochowani są na podkowiańskim cmentarzu.