Maria i Jan Wojnarowscy
Farmaceuci, właściciele pierwszej podkowiańskiej apteki
Fot. archiwum rodzinne
Jan urodził się 27 maja 1901 r. w Łodzi. Był synem Agnieszki z domu Słowińskiej i Mikołaja Wojnarowskich. Studiował na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Zachował się dyplom z 5 listopada 1929 r. Czytamy tam: „Po złożeniu wszystkich egzaminów teoretycznych i praktycznych na Oddziale Farmaceutycznym Wydziału Lekarskiego, uzyskał stopień magistra farmacji i wszelkie przysługujące temu tytułowi przywileje”.
Podczas studiów poznał swoją przyszłą żonę, Marię Stefanię Halladin, córkę Marii z Wiszniewskich i Stefana Halladina. Po ślubie (1928) i zakończeniu studiów zamieszkali w gminie Włochy (dziś dzielnica Warszawy), gdzie obydwoje pracowali w miejscowej aptece. Farmaceutami byli także brat Jana oraz rodzeństwo Marii – brat i dwie siostry.
W 1938 r. Maria i Jan z dwojgiem dzieci (Andrzejem Stanisławem, ur. 1929 r., i Januszem Antonim, ur. 1938 r.) przeprowadzili się do Podkowy Leśnej z zamiarem otwarcia tu apteki. Początkowo wynajmowali pomieszczenia na parterze domu pp. Szmajdowiczów przy ul. Żółwińskiej 2a (obecnie ul. Jana Pawła II 6). W „Biuletynie Towarzystwa Przyjaciół Miasta Ogrodu Podkowa Leśna” zamieszczono komunikat: „Podajemy do wiadomości, że w marcu 1939 r. zostanie na wprost kościoła otwarta apteka. Towarzystwo wystąpi do Ubezpieczalni Społecznej w Żyrardowie, aby receptury domowego lekarza można było realizować w tej aptece. Telefon apteki 4-92-12”. Apteka Państwa Wojnarowskich była pierwszą i do 2000 r. jedyną w Podkowie Leśnej.
W czasie II wojny światowej było to ważne miejsce dla żołnierzy podziemia. Nazwisko Marii i Jana Wojnarowskich znajduje się w wykazie członków podziemnego Związku Obrony Rzeczpospolitej (ZOR). Gdy w ramach szerokich struktur ZWZ AK powstała w Podkowie i okolicy kompania o kryptonimie „Brzezinka”, państwo Wojnarowscy byli zaangażowani w działalność i plutonu o nazwie „Alaska”. Jan był odpowiedzialny za pomoc medyczną i materialną, Maria pseud. „Stodoła” była sanitariuszką. Apteka stanowiła punkt nie tylko zaopatrzenia w leki, ale i kontaktowy AK o dogodnym, centralnym położeniu. Po Powstaniu Warszawskim przekazywała lekarstwa i niezbędne materiały opatrunkowe ambulatorium i szpitalikowi PCK przy ul. Modrzewiowej 33 oraz szpitalom utworzonym na terenie Podkowy Leśnej i okolic. Jesienią 1944 r., po upadku Powstania i exodusie mieszkańców Warszawy, Maria i Jan udzielili schronienia wielu osobom, zwłaszcza licznemu gronu aptekarzy warszawskich. „Stodoła” prowadziła również kuchnię dla ocalałych, wydawała posiłki dla około stu osób dziennie.
Wnuczka Anna wspomina dziadków jako tych, „którzy mocno wspierali polskich żołnierzy i partyzantów z lasu, dostarczając przede wszystkim lekarstwa, żywność i pieniądze, ostrzegając przed niebezpieczeństwami i przekazując kontakty do zaufanych osób”. W pamiątkach rodzinnych zachowały się listy z wyrazami wdzięczności dla Marii i Jana za uratowanie życia oraz udzieloną pomoc i za ofiarność. Maria za zasługi podczas wojny została odznaczona w 1981 r. orderem Polonia Restituta.
W okresie okupacji Jan angażował się w budowę podkowiańskiego kościoła, na starych fotografiach widzimy go obok ks. Bronisława Kolasińskiego na tle bloków skalnych zgromadzonych dla wzniesienia pergoli.
Pod koniec lat 40. przy ul. Żółwińskiej (dziś ul. Jana Pawła II 4) państwo Wojnarowscy zbudowali własny dom i przenieśli tam aptekę. Słynne w okolicy leki, maści i kremy przygotowywali na podstawie własnych receptur. Na piętrze mieściła się suszarnia ziół.
W styczniu 1951 r. dobrze prosperującą działalność przerwała nacjonalizacja. Podczas przeprowadzonego nocą upaństwowienia apteki zajęto nie tylko pomieszczenia, lecz także wyposażenie, nie oszczędzono nawet rzeczy osobistych. „Relacje dawnych właścicieli bądź członków ich rodzin, dotyczące przejęcia aptek, zawierały wiele informacji o brutalnych zachowaniach wykonawców wytycznych władz […], zablokowano także konta bankowe aptek. Pieniędzy tych dawni właściciele nigdy nie otrzymali” – pisała dr Rutkowska z Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Janusz, syn pp. Wojnarowskich, w marcu 1990 r. wszedł w skład Zarządu Stowarzyszenia Byłych Właścicieli Aptek i Wytwórni Farmaceutycznych oraz ich Rodzin „Aptekarze”. Podejmował wiele akcji informacyjnych o konieczności reprywatyzacji aptek i uzyskania zadośćuczynienia za mienie zagrabione przez stalinowski reżim. Udało mu się odkupić od „Cefarmu” rodzinne meble apteczne.
W latach powojennych w nowo wybudowanym domu, objętym kwaterunkiem, zamieszkały jeszcze dwie rodziny. Jan, któremu nie wolno było pracować we własnej aptece, skierowany został do pracy w Milanówku. Wrócił na swoje dopiero po ociepleniu kursu politycznego w połowie lat 50. i pracował do końca życia. Przez pewien czas był także pracownikiem Zakładu Medycyny Sądowej w Warszawie przy ul. Oczki. Mieszkańcy Podkowy Leśnej zapamiętali nieistniejącą już dziś aptekę jako miejsce klimatyczne, pełne zapachu ziół, przepełnione „duszą” osób ją prowadzących.
Wspomniany Janusz Wojnarowski w 1984 r. przyczynił się walnie do zniesienia kwaterunku w mieście. Wnuk Marii i Jana – Jacek, od 2005 r. jest prezesem Towarzystwa Przyjaciół Miasta Ogrodu Podkowa Leśna.
Jan Wojnarowski zmarł 19 listopada 1963 r., Maria umarła 23 stycznia 1991 r. Oboje pochowani są na podkowiańskim cmentarzu.