Inwentarz zespołu (zbioru) akt Komitetu Obywatelskiego “Solidarność” w Podkowie Leśnej 1989-1990
PL/1007/003
Opracowała: Maria Konopka-Wichrowska
Pełne opracowanie
(dokument pdf i excel do obejrzenia lub pobrania)
I. Historia twórcy zespołu
Komitet Obywatelski “Solidarność” w Podkowie Leśnej miał dwie odsłony i mógł być jedną z pierwszych w kraju lokalną strukturą całego ruchu.
Jego początki nie znajdują odbicia w materiałach źródłowych, więc można opierać się tylko na wspomnieniach uczestników.
Byli członkowie mówią o inspiracji księdza proboszcza Leona Kantorskiego, postaci niezwykle ważnej w antysystemowym podziemiu, który podczas niedzielnej mszy na początku 1989 roku, jeszcze przed rozpoczęciem obrad Okrągłego Stołu, zaprosił zainteresowanych do sali parafialnej na spotkanie poświęcone wydarzeniom w kraju. Można przypuszczać, że zebrani stanowili zalążek przyszłego składu osobowego Komitetu Obywatelskiego.
Z tej pierwszej odsłony podkowiańskiego Komitetu Obywatelskiego (dalej: KO) brak dokumentów personalnych, co częściowo wynikało ze świeżych jeszcze konspiracyjnych nawyków.
Z ustnych relacji wynika, że liczył dwadzieścia kilka osób (m.in. związanych z Komitetem Pomocy Bliźniemu) i jego przewodniczącym był Wojciech Skowron.
Po zakończeniu obrad Okrągłego Stołu, na fali ogólnopolskiej mobilizacji opozycji przed wyborami parlamentarnymi 4 czerwca 1989 roku, w kraju powstawały kolejne komitety obywatelskie.
Głównym ich celem było przeprowadzenie kampanii wyborczej kandydatów “Solidarności”. Z tej działalności podkowiańskiego Komitetu zachowały się materiały propagandowe i notatki z komisji wyborczych.
Druga odsłona podkowiańskiego KO nastąpiła po powstaniu tzw. sejmu kontraktowego. “Stary” Komitet połączył się z nową grupą i sformalizował jako Komitet Obywatelski “Solidarność” w Podkowie Leśnej (z siedzibą na ul. Świerkowej 1) pod przewodnictwem Andrzeja Kościelnego (zob. Protokół z walnego zebrania z grupą założycielską 15 lutego 1990 r.).
W kwietniu 1990 r.KO liczył 82 członków działających w trzech zespołach problemowych: spraw gospodarczych, kulturalno-społecznych i ekologicznych.
Wziął udział w przygotowywaniu wyborów samorządowych 1990 r., wystawiając swoich kandydatów i opracowując program naprawczy miasta. Członkowie KO weszli do pierwszej demokratycznej Rady Miasta i ich aktywność skoncentrowała się na jej problemach.
Działalność Komitetu wygasła prawdopodobnie w sposób naturalny (co było zjawiskiem ogólnopolskim, choć w Podkowie nie prowadziło do wyłaniania się partii) w 1991 roku.
II. Dzieje zespołu
Zespół “Komitet Obywatelski w Podkowie Leśnej” tworzy dokumentacja działalności lokalnej struktury ogólnopolskiego ruchu społeczno-politycznego, zachowana w prywatnych zbiorach trójki uczestników, którzy 15 września 2014 r.przekazali ją Obywatelskiemu Archiwum prowadzonemu przez Towarzystwo Przyjaciół Miasta Ogrodu Podkowy Leśnej (Protokół przekazania dostępny w Archiwum).
Dokumentacja uporządkowana została w 2016 r.przez Marię Konopkę-Wichrowską, we współpracy z Heleną Sarną i Joanną Trzeciak-Walc, w ramach realizacji zadania publicznego “Opracowanie, zabezpieczenie i udostępnianie materiałów archiwalnych Obywatelskiego Archiwum Podkowy Leśnej”, przy wsparciu Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych. Zespół składa się obecnie z sześciu jednostek archiwalnych.
Pierwsza strona pisma KO “S” w Podkowie Leśnej do KO “S” przy Lechu Wałęsie (marzec 1990), sygn. 4, str. 12
III. Charakterystyka archiwalna zespołu
Tytuł zespołu (zbioru):
“Komitet Obywatelski w Podkowie Leśnej”.
Granice chronologiczne:
1989-1990
Granice terytorialne:
Dokumenty dotyczą terenu miasta Podkowa Leśna i ówczesnego województwa stołecznego.
Rozmiary zespołu:
Zespół liczy 6 jednostek archiwalnych, co stanowi 0,2 metra bieżącego.
Procentowy stan zachowania akt:
Trudny do określenia.
Struktura archiwalna zespołu:
Pierwotny układ materiałów wchodzących w skład zbioru miał charakter przypadkowy, archiwalia KO pomieszane były z dokumentami dotyczącymi innej działalności ofiarodawców. Obecny ich układ jest wynikiem opracowania w 2016 r.
Charakterystyka techniczna materiału aktowego:
Akta zespołu stanowią w większości materiały luźne i poszyty. Występują druki, maszynopisy, rękopisy.
Fizyczny stan zachowania akt:
Archiwalia są w większości w dobrym stanie zachowania.
Stan zmikrofilmowania akt:
Akta nie były mikrofilmowane.
Brakowanie akt zespołu:
Akta nie były brakowane. Zachowane wtórniki pozostawiono w teczkach.
IV. Zawartość zespołu
Zespół tworzą akta z lat 1989-1990, ilustrujące działalność własną Komitetu Obywatelskiego (później Komitetu Obywatelskiego “Solidarność”) oraz nieliczne dokumenty nadesłane z zewnętrz, głównie materiały instruktażowe, związane z kampaniami wyborczymi.
W oryginałach i w kopiach zachowana została część korespondencji w sprawach miasta, głównie o charakterze interwencyjnym.
Największą wartość badawczą mają programy naprawcze dla miasta oraz notatki z komisji wyborczych. Wiele dokumentów zawiera dane osobowe. Inwentarz książkowy ze wstępem dostępny jest w siedzibie Towarzystwa oraz w wersji elektronicznej na stronie Towarzystwa www.podkowalesna-tppl.pl.
V. Metody opracowania
Akta do zasobu Obywatelskiego Archiwum Towarzystwa Przyjaciół Miasta Ogrodu Podkowy Leśnej przekazane zostały w formie rozsypu. Dokumenty uformowane zostały w teczki według kryterium tematycznego, zgodnie z historią organizacji i działalności KO. Dokumenty wewnątrz teczek ułożono sprawami, a w ramach spraw w miarę możliwości chronologicznie. Wyodrębnione w trakcie opracowania wtórniki pozostawiono i umieszczono na końcu teczek.
Inwentarz i wstęp sporządziła Maria Konopka-Wichrowska przy wykorzystaniu Międzynarodowego Standardu Opisu Archiwalnego ISAD (G) oraz na podstawie literatury przedmiotu i rozmów z uczestnikami wydarzeń.