Julia Heybowicz
Nauczycielka fizyki
fot. PMK 43/2004
Urodziła się 21 sierpnia 1897 r. w Janiszkach, na ziemi sejneńskiej, jako jedno z dziesięciorga dzieci Konstantego Heybowicza i Estelli z domu Sablińskiej (trzeciej żony Konstantego, poprzednie zmarły). Ojciec Julii za udział w akcjach przeciwko caratowi otrzymał wyrok śmierci. Według rodzinnych opowieści, dzięki wstawiennictwu matki karę zamieniono mu na zsyłkę. Przebywał na Syberii ponad 20 lat, zanim wrócił do rodzinnego majątku. Przed i wojną światową Janiszki sprzedano, a rodzina przeniosła się do Suwałk. Julia zachowała w pamięci pobyt w tym mieście Rafała Kalinowskiego (kanonizowanego w 1991 r.), który dzielił z jej ojcem los zesłańca.
Po śmierci Konstantego, w czasie działań wojennych, rodzina wyjechała do Krzemieńczuka, na Ukrainie. Stamtąd Julia udała się do Moskwy, gdzie zdała maturę. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości studiowała na Uniwersytecie Warszawskim, ukończyła Wydział Fizyki i rozpoczęła pracę nauczycielki tego przedmiotu w szkołach średnich: w Łomży, Mogielnicy, Próżanej (dzisiejsza Białoruś). W Łomży przyjaźniła się m.in. z rodzicami Stefana Treugutta, historyka literatury polskiej, którego była matką chrzestną. II wojnę przeżyła w Warszawie, gdzie jej bracia mieli firmę budowlaną. Zajmowała się tajnym nauczaniem, działała w Towarzystwie Opieki nad Więźniami „Patronat”. Razem z siostrą, lekarką Stellą Kuleszyną, brała udział w Powstaniu Warszawskim. Z ludnością cywilną przeszła przez niemiecki obóz w Pruszkowie (Dulag 121) i dotarła do Podkowy Leśnej, gdzie mieszkał jej starszy, przyrodni brat Gabriel Heybowicz, budowniczy kolei transsyberyjskiej. Na piętrze jego willi przy ul. Dębowej 6 znalazła bezpieczną przystań.
W 1945 r. w utworzonym w Podkowie państwowym liceum w willi „Jókawa”, przy ul. Parkowej 19, zatrudniła się jako nauczycielka fizyki. Po jego likwidacji, aż do emerytury w 1973 r., uczyła w Liceum Ogólnokształcącym w Milanówku. Każdego dnia dojeżdżała tam kolejką WKD pół godziny przed pierwszą lekcją, aby przygotować doświadczenia. Podczas egzaminów ustnych na Politechnice Warszawskiej jej nazwisko służyło za rekomendację. W 1969 r. została laureatką Nagrody im. Grzegorza Białkowskiego dla nauczycieli fizyki, przyznawanej za wybitną działalność dydaktyczną i wychowawczą.
Uczniowie przezywali ją „Kobyłą” ze względu na charakterystyczne cechy urody. Nigdy się o to przezwisko, które stało się jej pseudonimem, nie gniewała. Zdarzały się przypadki, że rodzice chcieli rozmawiać z panią Kobyłą – wtedy, nie wyprowadzając ich z błędu, z powagą mówiła: –To ja.
W domu przy ul. Dębowej 6 mieszkała ze swoją siostrą Stellą. Przyjaźniły się z państwem Baniewiczami i Janem Skotnickim, którego obraz Poleszuk, prezent od malarza, wisiał w ich mieszkaniu. Jej bratanica Krystyna Heybowicz-Gieros wspominała: „Przyjeżdżało się na Dębową w sobotnie popołudnia w odwiedziny, na spacery. Ciocia Julcia utrzymywała bliski kontakt z całą rodziną, była bardzo serdeczną organizatorką życia rodzinnego”. Lubiła pracę w ogrodzie, strzyżenie żywopłotu, pielęgnowanie kwiatów. Mimo gruntownego wykształcenia uzupełniała swoją wiedzę, jeździła na wykłady z astronomii. Po śmierci siostry w 1964 r. i brata Gabriela w 1969 r., będąc już na emeryturze, przeniosła się do Warszawy, do mieszkania przyjaciół przy ul. Chocimskiej 35. Podkowiański dom przekazała bratanicy. Często jednak odwiedzała Podkowę, interesowała się mieszkańcami i losem swoich wychowanków, którzy zapraszali ją na spotkania. Z kuzynami podróżowała po Europie, ale najchętniej, prawie do końca życia, odwiedzała Suwalszczyznę, do której żywiła wielki sentyment.
26 lutego 1992 r., w wieku 95 lat, w warszawskim mieszkaniu została zamordowana. W ostatniej drodze do rodzinnego grobu na cmentarzu Powązkowskim towarzyszyli jej liczni krewni, przyjaciele, wychowankowie. W imieniu absolwentów milanowskiego liceum wzruszająco pożegnali ją Kazimierz Gierżod i Marek Matus.