Janina Misiewicz

Janina Misiewicz (1893–1958)

Lekarz ftyzjatra, dyrektor filii Szpitala Wolskiego w Podkowie Leśnej po Powstaniu Warszawskim

Janina Misiewicz (1893–1958)
fot. z Powstańczego Biogramu Janiny Misiewicz, Muzeum Powstania Warszawskiego

Pochodziła z inteligenckiej rodziny, która po powstaniu styczniowym została zesłana w głąb północnej Rosji. Urodziła się 12 grudnia 1893 r. w Solwyczegodsku, w obwodzie archangielskim. Była córką Zofii z domu Butkiewicz i Władysława Misiewicza, inżyniera leśnika w państwowych lasach Rosji. Początkowo uczyła się w domu. W latach 1903–1911 uczęszczała do Państwowego Gimnazjum Żeńskiego w Nowogrodzie, maturę zdała tam w gimnazjum męskim. Studia medyczne ukończyła w Petersburgu (Żeński Instytut Medyczny). Przedmiotem jej badań naukowych była wówczas bakteriologia, w 1915 r. wykryła i „opracowała bakteriologicznie” epidemię azjatyckiej cholery w uzdrowisku Straraja Russa. Uzyskawszy w 1918 r. dyplom lekarza, pracowała w Szpitalu Epidemicznym w Riazaniu, gdzie przeszła dur brzuszny. W marcu 1920 r. dostała pozwolenie na powrót do Polski. Półtora roku praktykowała w Szpitalu Powszechnym w Tarnowie, w 1921 nostryfikowała dyplom na Uniwersytecie Warszawskim. W latach 1921–1927 była asystentką prof. K. Rzętkowskiego, potem W. Orłowskiego w Klinice Wewnętrznej Uniwersytetu Warszawskiego. Przez wiele lat pracowała jako lekarz szkolny, uczyła w Warszawskiej Szkole Pielęgniarek. W 1924 r. obroniła pracę doktorską. W latach 1927–1928, dzięki stypendium, poznała szpitale i instytuty w Paryżu i Wiedniu. Po powrocie zajęła się badaniem gruźlicy i jej zwalczaniem. Opublikowała wiele prac naukowych na ten temat, w latach 1929–1936 zorganizowała i prowadziła w Warszawie Poradnię Przeciwgruźliczą. Była dyrektorem Szpitala Sanatorium Gruźliczego w Mieni koło Warszawy. Przez rok kształciła się w Rzymie. Po przeniesieniu się Szpitala Wolskiego z placu Karcelego na ulicę Płocką, 1 kwietnia 1939 r. została ordynatorem Oddziału Gruźlicy i Chorób Wewnętrznych. Od tego czasu związała się ze Szpitalem Wolskim na długo, została zastępcą dyrektora. „Tę kierowniczą funkcję pełniła w najcięższych, najtragiczniejszych momentach […], jak oblężenie Warszawy w 1939 r. czy zajęcie Szpitala przez hitlerowców 5 sierpnia 1944 r. Pełniła obowiązki dyrektora, stawała się dowódcą zespołu w okolicznościach, których nikt nie przewidywał, na które nie było przepisów ani zaleceń” – wspominała jej studentka, Janina Pecyna-Sielewicz, w książce Szpital Dobrej Woli. Na terenie szpitala Janina Misiewicz uczestniczyła w tajnym nauczaniu medycyny, dla kilkuset sanitariuszek przeprowadziła szkolenie sanitarne Obrony Przeciwlotniczej. Za przechowywanie na swoim oddziale rannego wykonawcy zamachu na Kutscherę została wraz z asystentem uwięziona na Pawiaku.

Po tragicznych wydarzeniach rzezi na Woli (5 sierpnia 1944), gdy Niemcy zastrzelili Mariana Piaseckiego – dyrektora szpitala i innych pracowników, i rannych, Janina Misiewicz zorganizowała filie w podwarszawskich miejscowościach: najpierw w Jelonkach, potem w Olszynce koło Puszczy Mariańskiej, Pszczelinie koło Brwinowa, Biskupicach oraz Podkowie Leśnej. Razem ze współpracownikami (m.in. Hanną Wielowiejską, Wiwą Jaroszewicz, Nonną Lipińską-Łyżwańską) zajęła się ewakuacją Szpitala Wolskiego. Największą placówkę medyczną, administrowaną przez Janinę Misiewicz w Podkowie Leśnej, utworzono w Pałacyku Kasyno przy ulicy Lilpopa 18. Początkowo umieszczano tam wszystkich chorych, od 1 października 1944 r. uruchomiono drugi oddział (chirurgiczny), w wilii Baniewiczów przy ulicy Kwiatowej 20. W Kasynie pozostały gruźliczy i wewnętrzny. Przebywało na nim ok. 200250 chorych. „Budynek, ongiś piękny, był częściowo zajęty na restaurację tylko dla Niemców. W lustrzanej sali jeden wielki barłóg, bez pościeli, bielizny, bez potrzebnych urządzeń sanitarnych. Blade, wynędzniałe twarze gruźlicze, jęki chorych, a przez ścianę rozbawione głosy Niemców, opróżniających butelki alkoholu. Ciasnota straszna, trzeba było pomieścić tych z Warszawy i przybywających z obozu w Pruszkowie” – napisała jedna z sióstr szarytek, posługujących w tej prowizorycznej lecznicy. Personel medyczny składał się z pracowników zarówno Szpitala Wolskiego, jak i innych szpitali. Pielęgniarkami i sanitariuszami oraz zaopatrzeniowcami w żywność i środki opatrunkowe byli w większości mieszkańcy Podkowy Leśnej i okolic (w tym z RGO, PCK i komórki sanitarnej „Alaski”). Doktor Misiewicz wizytowała te placówki medyczne, organizowała pomoc, wykazywała wielką troskę i poświęcenie w ratowaniu życia chorych, „krążyła z niespożytą energią między tymi filiami” – napisał w swojej historycznej książce Lech Dzikiewicz.

Po wyzwoleniu Warszawy, w styczniu 1945 r., doktor Janina Misiewicz pieszo dotarła z Podkowy Leśnej do stolicy, aby władzom Wydziału Lekarskiego dostarczyć listę studentów, którzy zdali egzaminy w czasie okupacji. Zajęła się reorganizacją Szpitala Wolskiego, objęła tam kierownictwo Państwowego Instytutu Przeciwgruźliczego. Prowadziła kursy i wykłady dla studentów. W 1950 r. została dyrektorem Instytutu Gruźlicy, w 1951 – profesorem nadzwyczajnym Akademii Medycznej i kierownikiem pierwszej w Polsce katedry ftyzjatrii. Leczyła chorych na gruźlicę z całego kraju, stworzyła Instytut Gruźlicy i wiele przychodni o tej specjalności. Brała udział w międzynarodowych zjazdach medycznych. Napisała kilkadziesiąt prac naukowych na temat swojej specjalizacji zawodowej, m.in. podręcznik Ftyzjatria, wydany w 1954 r. Była pierwszym prezesem Polskiego Towarzystwa Badań Naukowych nad Gruźlicą, reprezentowała Polskę w Międzynarodowej Unii Przeciwgruźliczej.

Wychowała Józefa Misiewicza, inżyniera.

Została odznaczona: Krzyżem Walecznych, Krzyżem Oficerskim i Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Odznaką za Wzorową Pracę w Służbie Zdrowia.

Zmarła 5 października 1958 r. Pochowana jest w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

Oprac. TZ, na podstawie: Jan Zieliński (red.), Szpital Dobrej Woli, Czytelnik, Warszawa 1990; Michał Domański, Podkowa Leśna 19391948, TPMOPL, Podkowa Leśna 2006; Janina Misiewicz. Powstańcze biogramy, strona internetowa Muzeum Powstania Warszawskiego; Ewa Rowińska-Zakrzewska, Profesor dr hab. Janina Misiewicz, „Pneumonologia i Alergologia Polska” 2009, t. 77, nr 5, s. 484–486; Lech Dzikiewicz, Walka podziemna Brwinów Podkowa Leśna Nadarzyn 19391945, wyd. II, wyd. Gminny Ośrodek Kultury, Brwinów 2010.