Juliusz Dzierżanowski (1873–1944)

Architekt i budowniczy

Juliusz Dzierżanowski (1873–1944)
Fot. archiwum rodzinne

Urodził się 12 kwietnia 1873 r. w guberni czernihowskiej na Ukrainie, w rodzinie ziemiańskiej. Ukończył gimnazjum w Kijowie, a potem z wyróżnieniem studia architektoniczne w Instytucie Inżynierów Cywilnych w Petersburgu (1893–1998) i uzupełniające studia w Paryżu. Studia w Paryżu zaowocowały francuską nowoczesnością i lekkością stylu kolejnych projektów, podstawą jego prac były jednak wzory polskiej architektury dworkowej i kościelnej.

W roku 1898 znalazł zatrudnienie w pracowni architekta Konstantego Wojciechowskiego w Warszawie, następnie u architekta Wilhelma Sroki w Brzezinach pod Łodzią, a w 1902 – aż do 1919, już w odrodzonej Polsce – w wydziale budowlanym m.st. Warszawy jako architekt miejski. w latach 1921–1931 prowadził własne biuro architektoniczne. W tamtych czasach architekt był zazwyczaj nie tylko projektantem, lecz także budowniczym realizującym swoje projekty i nie inaczej było z Juliuszem Dzierżanowskim. Projektował również meble, obiekty sztuki użytkowej, malował akwarele. W latach 1931–1939 pracował w Ministerstwie Komunikacji. Czas wojny spędził w Krakowie, gdzie wykładał w szkole technicznej.

Wśród jego znanych prac są między innymi:

w Warszawie

– hala targowa miejska przy ul. Koszykowej,
– przebudowa kamienicy „Pod Messalką” na Krakowskim Przedmieściu,
– przebudowa siedziby SA „Siła i Światło” przy ul. Marszałkowskiej 94 (róg ul. Nowogrodzkiej),
– przebudowa domu przy ul. Nowy Świat 4 na siedzibę Polskiego Monopolu Tytoniowego,– remizy tramwajowe przy ul. Kawęczyńskiej i na Rakowcu (nieistniejąca), remiza autobusowa przy ul. Inżynierskiej, warsztaty tramwajowe przy ul. Młynarskiej;

także

– kościoły w Ożarowie, Baranowie, Bąkowie;

w Podkowie Leśnej i okolicy

– projekt rozbudowy dworu Regulskich w Zarybiu,
– projekt budynku
Klubu Sportowego (Pałacyku Kasyno) w parku miejskim,
– projekt budynku stacji kolejki EKD (obecnie WKD) Podkowa Leśna Główna, jak również budynków stacyjnych EKD w Komorowie i Grodzisku Mazowieckim (tylko budynek w Podkowie Leśnej przetrwał do czasów obecnych w praktycznie niezmienionym stanie; dobudowano jedynie pomieszczenia na zapleczu).

Juliusz Dzierżanowski był dwukrotnie żonaty, z małżeństwa z Pauliną z Wysockich miał synów: Jerzego, który w wieku 17 lat zginął 15 sierpnia 1920 r., walcząc jako ochotnik w obronie Warszawy w bitwie nad Wkrą, oraz Lecha, żołnierza AK, który zmarł po II wojnie światowej. Trzeci syn, Andrzej Maria (ur. 1930), z małżeństwa z Anną z Pańkowskich, mieszka we Wrocławiu i prowadzi witrynę internetową poświęconą pamięci ojca.

Juliusz Dzierżanowski zmarł w Krakowie 24 kwietnia 1944 r.

Oprac. JR, na podstawie: Grzegorz Grątkowski, Architektura Podkowy Leśnej, wyd. 2, TPMOPL, Podkowa Leśna 2007; Stanisław Łoza, Architekci i budowniczowie w Polsce, wyd. Budownictwo i Architektura, Warszawa 1954; witryna internetowa juliusz-dzierzanowski.weebly.com, powadzona przez Andrzeja Dzierżanowskiego.